เที่ยวพิษณุโลก พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านจ่าทวี พิพิธภัณฑ์ลูกทุ่งชนบทไทย เล่าเรื่องวิถีชีวิตท้องไร่ท้องนา สืบสานภูมิปัญญาชนบท ที่ไม่น่าเชื่อว่าจ่าทหารลูกหลานช่างฝีมือพิษณุโลกคนหนึ่ง จะกลายมาเป็นผู้รวบรวมภูมิปัญญาไทยที่ใกล้จะสูญหาย ซ้ำเป็นผู้ก่อตั้งพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นที่มีชื่อเสียงโด่งดังมากที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศ ตั้งแต่สมัยที่ภาครัฐยังไม่เห่อภูมิปัญญาชาวบ้าน พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เกือบต้องปิดตัวมาแล้วหลายครั้ง แต่ทั้งจ่าทวี ภรรยา และลูกหลานช่วยกันสืบสานดำเนินงานต่อเนื่อง จนกลายมาเป็นแหล่งเรียนรู้ของเอกชนที่มีคุณค่ามากยิ่งกว่ากระทรวงวัฒนธรรมทั้งกระทรวงซะอีก (ฮา)

เรากำลังพูดถึง จ่าสิบเอกทวี บูรณเขตต์ นักหล่อพระเมืองพิษณุโลก ผู้มีนิสัยชอบเก็บรวบรวมข้าวของวัสดุเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันของคนท้องทุ่งท้องนา ที่แสดงออกถึงภูมิปัญญาที่ล้ำลึกในการอาศัยอยู่ในวิถีธรรมชาติ ที่คนไทยได้ถ่ายทอดสืบต่อกันมา

จ่าทวีเป็นคนมีนิสัยชอบเก็บของเก่า โดยเฉพาะข้าวของเครื่องใช้ในวิถีชาวบ้าน เมื่อหาเงินมาได้มักจะหาซื้อข้าวของเหล่านี้เก็บไว้ คนที่มองไม่เห็นคุณค่าต่างหาว่าจ่าทวีเป็นคนบ้าคนเพี้ยน แม้กระทั่งเมียก็ร้องไห้เสียใจ ต้องปลอบกันอยู่นานสองนาน จำใจให้สัญญาว่าจะไม่ซื้อข้าวของเหล่านี้มาเก็บสะสมไว้อีก แต่รักษาสัญญาได้ไม่นาน ก็แอบไปซื้อจนเป็นที่อิดหนาระอาใจของเมีย

ด้วยความที่เห็นในคุณค่า และรู้ว่าอีกหน่อยข้าวของเหล่านี้จะสูญหายไปจากชนบทไทย

พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านจ่าทวีได้ย้ายจากอาคารหลังเดิม มาสู่สถานที่ใหม่ซึ่งประกอบด้วยอาคารหลายหลัง ที่จัดแสดงนิทรรศการด้านต่างๆ ที่เกี่ยวกับจังหวดัพิษณุโลก แต่หลังที่เป็นไฮไลท์ที่สุด ก็ไม่พ้นอาคารจัดแสดงข้าวของเครื่องใช้ท้องถิ่นไทยในอดีต ที่หลายชิ้นอาศัยความเข้าใจพฤติกรรมตามธรรมชาติของสัตว์แต่ละประเภท เพื่อออกแบบเครื่องมือดักจับที่มีประสิทธิภาพและน่าทึ่ง

เช่น กรงตาแมว ที่ออกแบบกลไกเป็นสองช่องทางเข้า (แต่ออกไม่ได้) อาศัยกลไกกระดานหกเปิดปิดทางเข้าสลับฝั่ง ดักหนูให้เข้าไปติดในห้องด้านใน แล้วส่งเสียงร้องเรียกให้เพื่อนตัวอื่นๆ มาติดกับดักเพิ่มอีก

หรือจะเป็นเฉลวดักงู ที่ใช้ไม่ไผ่สานเข้าด้วยกันเป็นตาหกเหลี่ยม อาศัยความเข้าใจธรรมชาติในการเคลื่อนไหวของงู ด้วยความเป็นสัตว์ที่มีส่วนหัวเล็กกว่าลำตัว เมื่อเลื้อยเข้าเฉลวลำตัวจะติดคมไม้ไผ่ งูเป็นสัตว์ที่เลื้อยเดินหน้าได้อย่างเดียว ไม่สามารถเลื้อยถอยหลังได้ ก็จะติดแหง็กอยู่ ถ้าเลื้อยต่อไปก็เจ็บ จนไปไหนไม่รอด ถูกชาวบ้านจับไปต้มแกล้มเหล้าในที่สุดครับ