เที่ยวลพบุรีรอบนี้ "Sookjai วันหยุด" ตรงลิ่วๆ มาที่ชุมชนตลาดล่าง อยู่ไม่ไกลจากตลาดบนเมืองเท่าไร แต่น่าจะเป็นตลาดมาก่อนเขาซะอีก เพราะบอกกันว่า เป็นตลาดริมน้ำมาตั้งแต่สมัยอยุธยาโน่นแน่ะ แต่ตลาดล่างเป็นตลาดร้อยปีอีกแห่งหนึ่ง ที่คนยังไม่ค่อยมาเดินเที่ยวนะคร้าบ

ศาลลูกศร

เชื่อไหมครับว่าที่ศาลลูกศร ศาลเจ้าศักดิ์สิทธิ์ในชุมชนนี้ มีหินก้อนหนึ่งที่เชื่อกันว่าเป็นลูกศรของพระราม หินนี้ต้องหล่อน้ำไว้ตลอดเลย เพราะถ้าน้ำแห้งเมื่อไร ไฟจะไหม้ชุมชนตลาดล่าง จะจริงหรือไม่จริง ชุมชนตลาดล่างก็เคยไฟไหม้มาแล้วครั้งหนึ่ง เรื่องความเชื่อแบบนี้ น่าสนใจตรงเรื่องศรพรหมาสตร์จากรามเกียรติ์ของอินเดีย มาอยู่ในศาลเจ้าจีนเฉยเลย

ตึกเหลือง ตึกสิวสถาน ตลาดล่าง

ตลอดถนนตลาดเก่านี้ เต็มไปด้วยบ้านไม้และตึกเก่าแปลกตามากมาย ที่เด่นๆ ก็คือตึกเหลือง เจ้าของบ้านแอบบอกกับ Sookjai วันหยุดว่า เป็นบ้านตึกหลังที่สองของชุมชนตลาดล่างครับ และยืนยันว่าบ้านหลังนี้มีอายุมากกว่าหนึ่งร้อยปีจริงๆ นะ สวยงามทุกอย่างครับ ทั้งช่องลมและลวดลายปูนประดับ พี่เจ้าของบ้านบอกว่า เคยค้นเจอบล็อกไม้สำหรับหล่อปูนทำลวดลายประดับคานและผนังด้วย ปัจจุบันก็ยังเก็บไว้ แม้จะไม่ได้ใช้ประโยชน์อีก

สมัยก่อนหลังบ้านเป็นลานกว้างริมแม่น้ำลพบุรี ในหน้าแล้งสามารถเดินท่องน้ำข้ามไปวัดมณีชลขันธ์ กลายเป็นที่วิ่งเล่นของเด็กๆ ในยามน้ำท่วมก็ยังสนุกสนานได้ เพราะน้ำท่วมในช่วงลอยกระทงพอดี๊...พอดี

ส่วนตึกหลังแรกในตลาดนี้ เรียกกันว่า “ตึกแดง” และถัดไปยังมีบ้านลักษณะคล้ายกันด้วย นั่นก็คือตึกสิวสถาน (สิ-วะ-สถาน นะครับ ไม่ใช่ สิว-สถาน) บ้านตึกหลังที่สามของชุมชน ปลูกเป็นอาคารพาณิชย์สี่ห้องเช่นเดียวกับตึกเหลือง ต่างกันตรงช่องลมและปูนประดับเท่านั้น เจ้าของบ้านตึกเหลืองเชื่อว่า น่าจะเป็นช่างคนเดียวกันนี่แหละ

นอกจากตึกเก่า บ้านไม้เก่าประตูบานเฟี้ยม ยังมีบ้านตึกรูปร่างแปลกตาที่ปัจจุบันเป็นร้านขายของชำ มีคนให้ข้อมูลทางออนไลน์ (เป็นคนลพบุรี อยู่แถวตลาดล่างเอง) ว่าสมัยก่อนเคยเป็นร้านอาหารมาก่อนครับผม

ร้านขายยาหมอเปล่ง

มาถึงร้านเทพประเสริฐโอสถ หรือ ร้านขายยาหมอเปล่ง ร้านขายยาสมุนไพรจีนที่ยังคงความสมบูรณ์แบบแห่งหนึ่ง ยังเป็นบ้านไม้ดั้งเดิม ภายในร้านใช้ตู้ลิ้นชักเก็บสมุนไพรสารพัดสารเพ ตู้ไม้และตู้กระจกโชว์ตัวยาก็ตกทอดมาจากอดีต มองเข้าไปหลังร้าน ยังเต็มไปด้วยกระสอบสมุนไพรต่างๆ แล้วเดินผ่านหน้าร้านล่ะ กลิ่นยาสมุนไพรยังโชยกรุ่นเช่นเดียวกับในอดีตแหละ

สำหรับชุมชนตลาดล่างแห่งนี้ Sookjai วันหยุด สันนิษฐานว่าในอดีตคงเป็นชุมชนการค้าเล็กๆ ตั้งแต่สมัยอยุธยา เพราะเป็นทำเลดีอยู่ริมแม่น้ำลพบุรี ต่อมาเกิดทางรถไฟขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 ปู๊นๆ ชุมชนรอบทางรถไฟจึงมีความสำคัญมากกว่า เพราะเป็นชุมทางสัญจร จึงพัฒนาเป็นตลาดบนเมือง แล้วขยายตัวมาชนเข้ากับตลาดล่างในภายหลัง ตลาดล่างค่อยๆ ด้อยความสำคัญลง เมื่อตัวเมืองลพบุรีขยายตัวไปทางวงเวียนสระแก้ว วงเวียนพระนารายณ์ และท่าศาลา โดยตลาดล่างอยู่ในละแวกเมืองเก่า เป็นที่ตั้งของวัดวังโบราณ จึงดูไม่ทันสมัย หมดความเป็นศูนย์กลาง เศรษฐกิจที่ซบเซาลง ทำให้บ้านตึกบ้านปูนต่างๆ ไม่ถูกต่อเติมเปลี่ยนแปลง จึงหลงเหลือเป็นภาพอดีตของลพบุรีมาจนถึงตอนนี้นั่นเอง